Menderes Cad. Emre Apt. No: 253 K:1 D:4 Şirinyer -İzmir

Gebelik Sürecinde İzlem ve Genetik Değerlendirme Testleri

Gebelik Sürecinde İzlem

Gebelik izlemi, gebeliğin tespitinden itibaren doğuma kadar geçen süre boyunca anne ve fetüsün düzenli ve periyodik kontrollerinin yapılması sürecidir. Diğer adı Antenatal bakım olan , düzenli ve periyodik kontrol yöntemi ilk olarak 1900' de ABD' de hemşirelerin gebeleri ziyaretiyle gündeme gelmiştir. Bu yöntem uygulanmaya başlandıktan sonra, gebelik komplikasyonlarında azalma görülmesiyle, rutin bir uygulama halini almıştır.

Gebelik izleminin amacı;

  • Gebelik yaşını belirlemek
  • Obstetrik bakım planını oluşturmak (önceki gebelikler)
  • Gebe ve fetüsün sağlık durumunu belirlemektir (mevcut gebelik)

Uygulanan gebelik izlemi sıklıkları ülkelere göre değişkenlik göstermektedir. Örneğin; Amerika'da (ACOG) 12-14 olarak belirlenmiş olan izlem sıklığı, Japonya'da (JSOG) 16 dır. Dünya Sağlık Örgütü tarafından önerilen ve Türkiye'de de tavsiye edilen izlem sıklığı 4'tür.

1.İzlem Dönemi( ilk 14 hafta)

Gebelik izleminin ilk 14 haftası 1. İzlem dönemidir. ( 14. haftadan sonraki gebelik tespitlerinde, gebelik haftasına bakılmaksızın “ilk izlem” olarak değerlendirme yapılır, beraberinde gebelik haftasına uygun izlem prosedürleri de yerine getirilir.) İlk izlem döneminde;gebelik durumu değerlendirmesi, doğum planı ve acil durum planı yapılmalı ve her izlemde gözden geçirilip yeniden değerlendirilmelidir. Ayrıca,

  • Kişisel bilgilerin alınması.
  • Soygeçmiş bilgilerinin alınması.
  • Tıbbi öykü, obstetrik öykü(önceki gebelikler), mevcut gebelik öyküsünün ortaya koyulması.
  • Fiziksel muayenenin yapılması.
  • Laborauvar testleri.
  • Destek ve tedaviler ilk izlem kapsamında yapılması gerekenler arasındadır.

Bütün gebelere ilk izlemde, HIV bilgilendirmesi ve RPR testi (sfilis kontrolü) yapılması önerilmektedir. İlk izlemde hb ölçümü (anemi kontrolü) önerilmektedir. Sonrakilerde konjonktiva ve palmar solukluk kontrolü önerilir.

2. İzlem Dönemi (24-28.hafta)

  • 1. izlemden bu yana gelişmeleri sorgulama aşaması.
  • Fizik Muayene: 1. izlemde yapılanların tekrar gözden geçirilme aşaması.
  • LaboratuvarTestleri:TİT, Hemogram (+-ferritin) ,OGTT,Obstetrik Ultrason.
  • İlaç desteği, Bağışıklama ve Tedaviler: Demir ve D-vitamin başlanmamışsa başlanması, tetanoz bağışıklaması gerekiyorsa yapılması
  • Bilgilendirme ve Danışmanlık: 1. izlemde yapılanlar tekrar gözden geçirilme aşaması.
  • Sevk edilecek durumlar.

3.İzlem Dönemi (30-32.hafta)

  • Önceki izlemden bu yana gelişmelerin sorgulanması.
  • Fizik Muayene: 1. izlemde yapılanların tekrar gözden geçirilmesi aşaması.
  • Ödem ve meme muayenesi yapılmalıdır.
  • LaboratuvarTestleri:TİT Hemogram (+-ferritin).Önceki testlerin değerlendirilmesi aşaması.
  • İlaç desteği, Bağışıklama ve Tedaviler: Demir ve D-vitamin başlanmamışsa başlanması, tetanoz bağışıklaması gerekiyorsa yapılması aşaması.
  • Bilgilendirme ve Danışmanlık: Bebek hareketlerinin önemi Doğum bilgilendirmesi Anne sütü ve emzirme bilgilendirmesi Postpartum aile planlaması danışmanlığı.

4.İzlem Dönemi (36-38. hafta)

  • Önceki izlemden bu yana gelişmelerin gözden geçirilmesi.
  • Fizik Muayene: 1. izlemde yapılanların tekrar gözden geçirilmesi aşaması.
  • Ödem, meme muayenesi ve pelvik değerlendirme amaçlı vaginal muayene yapılmalıdır.
  • Lab Testleri:TİT Hemogram (+-ferritin) Önceki testlerin değerlendirilmesi
  • İlaç desteği, Bağışıklama ve Tedaviler: Demir ve D vitamini takviyesine başlanmamışsa başlanması, tetanoz bağışıklaması gerekiyorsa yapılması.
  • Bilgilendirme ve Danışmanlık: Bebek hareketlerinin önemi.Doğum bilgilendirmesi. Anne sütü ve emzirme bilgilendirmesi yapılmalıdır.

5. izlem ise, beklenen doğum tarihinden sonra 2 hafta içinde doğurmazsa kontrole gelmesi gereken dönem olarak belirlenmiştir.

Genetik Değerlendirme Testleri

Genetik testleri tanımlamaya geçmeden önce, vücudumuzun en küçük kod birimlerinden, yani genlerden bahsetmekte faydalı olacaktır.

Gen Nedir?

Gen, bizi biz yapan bütün kodları içinde barındıran vücudumuzun en küçük materyalidir. Çevresel faktörlerin de etkisiyle, kalıtsal olarak aktarılan verilerden kişiye özel bir kod olarak ortaya çıkan genler, cenin halinden ölünceye kadar tüm gelişimimizi belirleyen ve vücudumuzun nasıl çalışacağını kontrol eden bilgi takımı birimidir. Kan grubumuz, boyumuz, göz rengimiz ve daha bir çok özelliklerimiz genler tarafından belirlenmektedir. Kimi zaman genin bir kopyası mutasyona uğrar ve bu mutasyon genin doğru çalışmasını engeller. Gen yaşadığı değişim dolayısıyla vücudumuza doğru bilgi aktaramaz. Yaşanan bu mutasyon genetik bir hastalığa sebep olabilir. Ortaya çıkabilen bu genetik hastalıkların tespiti ise, ancak genetik testler sonucunda elde edilen klinik bilgiler doğrultusunda sağlanabilmektedir.

Bu bağlamda tanımlayacak olursak genetik testler, kişinin sağlığı hakkında ayrıntılı ve önemli bilgiler elde etmemizi sağlayan klinik değerlendirmeler sonucu yapılan testlerdir. Genetik testler aracılığıyla, kişinin genomik materyalleri hakkında bilgi sahibi olabiliriz. Kişinin bir hastalığa sahip olma olasılığı hakkında klinik araştırmalar doğrultusunda önemli veriler elde edebiliriz. Hatta bu doğrultuda, kişinin gelecekteki olası hastalık durumları hakkında da işaretler verebilmektedir.

Genetik Testler Neden Yapılır?

Genetik testler genellikle kan, doku veya ağız içi mukozasından yapılmaktadır. Fetusa yapılacak olan genetik testlerde, koryonik villus hücreleri veya amniyotik sıvı kullanılabilir. Genetik testlerin yapılma nedenine bağlı olarak, kişilerin DNA ( deoksiribonükleik asit), RNA ( ribonükleik asit) kodları ya da kromozomları incelenebilmektedir. Genetik testler, kişinin taşıyıcı olabileceği spesifik bir hastalığı olup olmadığının tespit edilmesinde önemli rol oynamaktadır. Testin yapılma nedenine bağlı olarak, şüphelenilen bir genetik bozuklukta tanıyı doğrulamak için ve kesin tanı elde edebilmek için genetik testler yapılması önerilmektedir. Ancak genetik testler genel bilgiler vermekten çok spesifik ve sağlam bilgiler sunmaktadırlar. Yapılan bir genetik test, belli bir genetik hastalık hakkında klinik bilgi sunabilir ancak bütün genetik hastalıklarla ilgili bilgi vermeyebilir.

Gebelik izlem sürecinde yapılacak olan genetik testler, doğum öncesi bebeğin bazı genetik hastalıklar açısından taranmasını sağlar, böylece gebeliğin mümkün olan en erken evresinde erken tanı yapılması mümkün olur.