Kadınlar için menopoz dönemi oldukça önemli ve hassas bir dönemdir. Menopoz, kadınların üreme çağından, over fonksiyonlarında meydana gelen gerilemeye bağlı olarak, üreme yeteneğinin bittiği çağa geçiş dönemidir.

Menopoz bütünüyle doğal bir süreçtir. Günümüzde yaşam standartlarının giderek yükselmesiyle beraber, yaşam süresinde belirgin bir artış olmuştur. Gelişmiş ülkelerde ortalama yaşam süresi kadınlar için 80 yıl olarak tanımlanmakta, bu sürenin ortalama 33 yılı ise menopozal dönem olarak geçmektedir.

Her kadın, kendisine en uygun tedavi desteği ile menopoz dönemini sağlıklı ve oldukça rahat geçirebilmektedir. Menopozun ortaya çıkışında ve bütün bir sürecinde, genetik geçmiş ve kadının annesinin sahip olduğu menopoz hikayesi oldukça önemli bir yere sahiptir.

Menopoz Nedir?

Dünya sağlık örgütü tarafından tanımlandığı şekliyle menopoz; ovaryum aktivitesinin yitirilmesi sonucunda menstrüasyonun kalıcı olarak sonlanmasıdır. Menopoz, kadınlarda adet kanamalarının doğal ve fizyolojik olarak bitmesi anlamına gelmektedir. Kadının 12 ay boyunca adet görmemesi, menopoz olarak adlandırılmaktadır. Kadının bir sene boyunca adet görmemesiyle birlikte, menopoz sürecine girdiği kabul edilmektedir.

Menopoz sürecinde, kadının yumurtalıklarında gerçekleşen yumurta üretimindeki azalma ile birlikte, kadınlık hormonları olarak adlandırılan progesteron ve östrojen hormonu salınımında da azalma meydana gelmektedir. Azalma meydana gelen bu hormonların kadın vücudundaki üretimi ise, menopoza girildikten bir süre sonra tamamen durmaktadır.

Menopozla Birlikte Meydana Gelen Değişimler Nelerdir?

Kadınlık hormonu olarak adlandırılan, progesteron ve östrojen hormonları menopoz dönemiyle birlikte azalmaya başlayarak, vücutta belli başlı değişimler meydana gelmesine sebep olmaktadır. Menopoz döneminde kadınlarda, özellikle östrojen hormonunun azalmasıyla birlikte, hormonal, fiziksel ve duygusal değişimler kendini göstermektedir. Kadın vücudunda menopoz ile birlikte söz konusu olan bu değişimler, kısa ve uzun süreli değişimler olarak gruplandırılmaktadır.

Kısa süreli değişimler; vazomotor, atrofik ve psikolojik değişiklikler olarak adlandırılmaktadır.

• Vazomotor değişimler, en sık olarak ciltte ısı artışına sebep olmaktadır.
• Yüz kızarması
• Gece terlemesi
• Sıcak basması
• Baş ağrısı ve baş dönmesi
• Dikkati toplayamama
• Kulak çınlaması
• Sinirlilik ve depresyon

Uzun süreli değişimler; osteoporoz ve kardiyovasküler hastalıklar olarak adlandırılmaktadır.

• Osteoporoz, kemik dokusu kaybı ile seyir gösteren bir kemik hastalığıdır. Kadınlarda kemik kaybı, 35 yaşından sonra başlamakta ve menopoz dönemiyle birlikte iki katına çıkmaktadır.
• Osteoporoz sonucunda oluşan ve menopozda kendini ağrı ile belli eden kemik kırıkları

Kadınlarda menopoz döneminde meydana gelen değişimler ve sorunlar; kadının yaşına, eğitim düzeyine, mesleğine, ekonomik durumuna, gelir düzeyine, medeni durumuna ve evlilik uyumuna göre değişim gösterebilmektedir.

Menopoza Girme Yaşı Kaçtır?

Menopoz açısından en önemli iki faktör, kalıtım ve ırk unsurlarıdır. Dünya üzerinde kadınların menopoza girme yaşı 49 olarak kabul edilmektedir, ülkemizde ise 45 olarak belirtilmektedir. Ancak kadınların menopoza girmesi açısından, annenin menopoz öyküsü ve kalıtsal faktörler oldukça önemli bir yere sahiptir.

Kadınlarda 30’lu yaşlarda, çoğunlukla genetik faktörlerle ‘erken menopoz’ görülebilmektedir. 50’li yaşlardan sonra menopoza girmek ise, ‘geç menopoz’ olarak adlandırılmaktadır. Bu bakımdan kadının annesinin ya da ailesindeki diğer kadın üyelerin menopoza girme yaşı, temel olarak menopoza girme yaşını belirleyen faktörleri meydana getirmektedir.

Menopoza Hazırlık Süreci

Menopoz her kadının yaşamında gerçekleşen doğal bir dönemdir. Bu yüzden, her kadının menopoz dönemini normal bir şekilde karşılaması oldukça önemlidir. Menopoz döneminde, yeterli sağlık bakımı almayan birçok kadında ciddi kronik hastalıklar meydana gelebilmekte ve yaşam kalitesi olumsuz yönde etkilenmektedir. Doğal bir dönem olan menopoza hazırlık süreci, her kadın tarafından titizlikle gerçekleştirilmesi gereken bir süreçtir.

Menopoz Sürecine Nasıl Hazırlanılır?

Menopoz döneminin rahat bir şekilde geçirilebilmesi için alınması gereken önlemleri şu şekilde sıralayabilmekteyiz:

• Beslenmeye dikkat edilmesi; menopoz dönemi için alınması gereken en önemli önlemlerden birini oluşturmaktadır. Sağlıksız ve dengesiz beslenme, menopoz döneminde çeşitli hastalıkları beraberinde getirebilmektedir. Özellikle menopoz döneminde kadınlarda artmakta olan kemik kaybının önlenmesi açısından sağlıklı beslenme önemli bir yere sahiptir. Menopoz döneminde dengeli ve yeterli oranda beslenmek, ortaya çıkabilecek ciddi sağlık sorunlarının önlenmesi bakımından oldukça önemlidir.
• Kolesterol durumuna dikkat edilmelidir; özellikle kırmızı et ölçülü miktarda tüketilmeli ve daha çok beyaz et tercih edilmelidir.
• Kemik erimesinin önlenmesi; amacıyla normal dönemde yeterli miktarda süt ve süt ürünleri tüketilmelidir. Menopozla birlikte meydana gelen en önemli sorunlardan biri, kemik erimesidir. Bu bakımdan, menopoz öncesi kemik sağlığını koruyacak nitelikte beslenilmesi, menopoz döneminde kemik erimesinin ciddi boyutlara gelmemesi bakımından oldukça önemlidir.
• Kan şekeri dengesinin korunması; menopoz dönemi öncesinden itibaren kan şekerini yükseltecek yiyeceklerden kaçınılmasıyla mümkündür. Bu bakımdan menopoz dönemi öncesi ve menopoz döneminde, kan şekerini yükseltmeyen, kompleks karbonhidratlı gıdalar tüketilmesi gerekmektedir.
• Tuz tüketimine dikkat edilmelidir; yiyeceklerdeki tuz miktarı önemli ölçüde azaltılmalıdır. Aşırı tuz tüketimi menopoz döneminde, kalp damar hastalıkları riskini arttırmaktadır.
• Kafein ve gazlı içecek tüketiminden kaçınılmalıdır; özellikle kahve, çikolata, asitli içecekler menopoz dönemiyle birlikte kişide; uykusuzluk, sıcak basması ve kemik erimesi gibi riskleri arttırmaktadır. Bu sebeple, menopoz dönemi öncesinden başlanarak, kafein ve gazlı içecekler yerine bol bol su tüketilmesi gerekmektedir.
• Sigara içilmemelidir; böylece menopoz dönemiyle birlikte kalp ve damar hastalıkları, kanser gibi durumların görülme riski azalmaktadır. Menopoz öncesi sigaranın bırakılmasıyla, menopoz döneminde kadınlarda kanser, inme, kemik hastalıkları görülme riski önemli oranda azalmaktadır. Günde ortalama 10 sigara içen kadınlar, sigara içemeyen kadınlara göre daha erken menopoza girmektedir.
• Düzenli olarak test ve ölçümler yapılmalıdır; meme ultrasonu, jinekolojik muayene, yıllık mamografi, PAP smear testleri düzenli olarak her sene yapılmalıdır. Ayrıca kan sayımı, karaciğer fonksiyonu testleri ve kemik yoğunluğu ölçümleri de düzenli olarak gerçekleştirilmelidir.
• Hareket etmeye özen gösterilmelidir; düzenli olarak egzersizler gerçekleştirilmeli ve yürüyüşler yapılmalıdır.